Wolfputten wandeling Dilbeek
(8,7 km, 91 hoogtemeters)
Een bewegwijzerde wandeling in de groene rand van Brussel
Vroeger waren de Wolfsputten een zandsteengroeve, nu zijn ze een natuurgebied van 90 hectare groot en één van de belangrijkste in Vlaanderen door zijn omvang, rijkdom aan flora en fauna, geologische structuur en rijke geschiedenis. De wandeling loopt bijna volledig door de Wolfsputten. Door graslanden en bos. In de lente geuren er boshyacinten in het eiken- en haagbeukbos. En je stapt over vlonderpaden met hoogteverschillen en soms smalle paden. En ook door het kleine Kluizenbos. Deze is minder geschikt voor kinderwagens maar heel leuk voor kinderen. Maar opgelet: na periodes van zware regenval veranderen sommige delen van het parcours in modderbaden. Wij konden het in december aan de lijve ondervinden… Kies dus best een droge periode voor deze wandeling.
Historische achtergrond
Een 15de-eeuwse steengroeve ligt aan de oorsprong van de Wolfsputten. Hier werd kalksteen houdende zandsteen gewonnen, de zogenaamde Lediaan, waarmee tal van bouwwerken werden opgetrokken in de omgeving. Naast enkele lokale gebouwen zoals de Sint-Ambrosiuskerk te Dilbeek en de Sint-Pieterskerk te Itterbeek, zijn onder andere ook de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel, de Sint-Baafskathedraal in Gent, de Onze-Lieve-Vrouwkathedraal in Antwerpen en de stadhuizen van Leuven en Brussel opgetrokken in deze Dilbeekse steen. De voormalige steengroeve maakt nu deel uit van een groot natuurgebied, de Wolfsputten.
De naam Wolfsputten heeft niets te maken met het (meestal onterecht) gevreesde roofdier. Wolf heeft in dit verband dezelfde wortels als het werkwoord welven – denk bv. aan een wolfsdak – en slaat dan op: een kromming, een bocht vormen. Dit verwijst naar de vorm van de diepten (de putten) in het gebied. De beboste vallei van de Wolfs – Puttenbeek vormt daarin de centrale as. De beek ontspringt iets ten noorden van cultuurcentrum Westrand en stroomt dan over een paar honderd meter door een onwaarschijnlijk diep ingesneden kloof, die moeilijk het resultaat van de natuurlijke erosie kan zijn.
Natuur
In 1995 werd het hele gebied beschermd als landschap.
In 2001 zijn de Wolfsputten erkend als natuurreservaat. De eigendommen van de Vlaamse Gemeenschap en van de gemeente Dilbeek, samen ca. 43 ha, zijn Vlaams natuurreservaat onder beheer van de Agentschap voor Natuur en Bos. De rest van de 90 ha, zijn nog in privéhanden. De Wolfsputten worden Europees beschermd als onderdeel van Natura 2000-gebied ‘Hallerbos en nabije boscomplexen met brongebieden en heiden‘.
De Wolfsputten bieden een grote variatie aan biotopen: bossen, graslanden, ruigten en akkers in allerlei gradaties van vochtigheid en voedselrijkdom. De kalkrijke bronnen in het zuiden van het gebied zorgen voor een heel specifieke flora in de centrale beekvallei. Men telt er 335 plantensoorten, 76 vogelsoorten, 37 soorten slakken en 16 soorten zoogdieren.
Door de kalktuf (neerslag van kalksteen) vindt men er de beschermde wijngaardslak, de kristalslak en de drietanddwergslak. Er groeit een veelvoud aan planten. Ook de grote bonte specht, de kleine karekiet en de Europese kanarie en bosuil vinden er hun thuis.
In 2018 startte Natuur en Bos met een stevige facelift van dit natuurgebied. Zoals met de aanleg van twee hondenlosloopzones om de dieren en bezoekers in de rest van het gebied niet af te schrikken. Herstelde en nieuw aangelegde vlonderpaden – in totaal zo’n 370 meter lang – loodsen je comfortabel door de vallei zonder de kwetsbare natte topnatuur te beschadigen. Het pronkstuk is ongetwijfeld het nieuwe uitkijkplatform, een geliefde stopplaats of selfieplek. Natuur en bos plantte enkele duizenden boompjes aan en ruimde de centrale poel, wat hem veel interessanter maakt voor amfibieën.
De wandeling
We parkeren op de ruime (gratis) parking aan centrum Westrand en duiken met welgeteld 22 Natuurwandelaars rechts van het complex dadelijk de Wolfsputten in. De wat steile afdaling gaat al snel over in een impressionant vlonder pad.
We blijven in het natuurgebied en parallel met de hoger gelegen Kloosterstraat bereiken we een origineel uitkijkplatform.
Vanop het platform kijken we hier uit over een vochtige grasplek.
Dat is een kwel. Op deze plaats kwelt het water naar het oppervlak en vormt zich een bron. De kwel gaat gepaard met een kleilaag die iets meer ondoordringbaar is dan de zandlaag er boven die het water vast houdt, ook benoemd als aquifer (met dank aan Pascal Brackman van RouteYou voor de deskundige uitleg).
Wat verder komen we aan een infobord van Natuur en Bos en krijgen we zicht op de zogenaamde kikkerpoel.
Langs een pad genaamd Heetveldlos dalen we af naar de Steenvoordbeek en de Smissenbos waterloop. Hier krijgen we meteen het zwaarste modderbad van de dag voorgeschoteld.
We verlaten dit moerassig gebied door naar de Stationsstraat te klimmen.
We kruisen die straat en wandelen langs de huizen van de Zuurweidestraat (what’s in a name?) en eigenlijk langs hun tuintjes.
Wat verder passeren we nog een mooie (beschermde) poel.
We verlaten dit erg mooie en natte natuurgebied via een klimmetje naar de Hongersveldstraat.
De Ketelheidestraat voert ons zuidwaarts richting Ninoofsesteenweg. Zo ver gaat ons pad echter niet want we maken een rondje langs de Openluchtveldlaan, de Schapreuteweg en de Jonkerbosstraat aan de rand van deelgemeente Itterbeek. Waarbij we aan de parochiekerk van de (Grieks-Orthodoxe) heilige Georgios en Alena passeren.
Via de Rondebosstraat en de Halleweg belanden we terug op de Ketelheidestraat.
Hier gaat de Wolfsputten wandeling normaal naar rechts om dan links de Kerkeveldweg in te slaan en langs de Cluyzenboschweg en de Cluyzenweg terug op de Halleweg te komen.
Maar we hebben het pad hier een paar weken terug komen verkennen en toen was er in (de modder van) de Cluyzenboschweg geen doorkomen aan.
We nemen dus wijselijk even links om dan rechts via buurtweg 100B (Halleweg) terug op ons wandelpad te belanden.
Deze Halleweg brengt ons op de Snakkaertstraat, die we een stuk naar rechts volgen.
We steken vervolgens de Stationsstraat over en volgen een pad genaamd Chocobos, steken de Steenvoordbeek over en wandelen achtereenvolgens door het bos en langs de zijkant van het bos en langs de achterkant van de begraafplaats van Dilbeek.
Rest ons een laatste klimmetje langs de hondenlosloopweide naar de d’Arconatistraat om zo terug aan ons startpunt aan de Kamerrijklaan te belanden.
INFO
De gemeente Dilbeek heeft vorig jaar haar zeven bewegwijzerde wandelingen opgefrist en waar nodig aangepast. De wandelingen zijn beschikbaar in een nieuwe 36 pagina’s tellende brochure ‘Op stap in Dilbeek’. De brochure is onder meer te verkrijgen in cultuurcentrum Westrand (bibliotheek) aan de Kamerrijklaan 46, 1700 Dilbeek. Info: www.toerismedilbeek.be – tel. 02-4662030.
Je kan de brochure en alle zeven wandelingen (dus ook de Wolfsputten) downloaden op https://toerismedilbeek.be/recreatie/wandelen-dilbeek/.
Alle routes zijn bewegwijzerd met zeshoekige witte metalen bordjes met rode opdruk.
Het parcours zoals wij het in december wandelden (zonder de Cluyzenboschweg):
https://www.routeyou.com/nl-be/route/view/10002607/wandelroute/wolfsputten-dilbeek
Tekst Gilbert Roels
Foto’s: Jan Teugels