Op het Wandelnetwerk Moervaartvallei van Toerisme Oost-Vlaanderen
De Kruiskapel wandelroute combineert schitterende (vochtige) natuurgebieden met militaire, religieuze en industriële geschiedenis. De route loopt voor meer dan driekwart over onverharde wegen en paden. Hoogtepunten zijn de Kruiskapel uit het begin van de 17de eeuw, een Spaanse verdedigingslinie, de Moervaart en de Lokerse Moervaartmeersen en een voormalige spoorlijn uit de tijd van de Moerbeekse suikerfabriek.
Historische achtergrond
Deze wandeling dankt haar naam aan de kapel van de miraculeuze kruisen. Ze dateert uit 1632 en staat op de plaats waar een zekere Boudewijn met de Negen Ponden in 1317 bij het ontwortelen van een boom op een hard voorwerp stootte. Het bleek een kruis en er vloeide bloed uit. Hij vond nog een tweede kruis, twee Romeinse schalen en een speer. Diezelfde dag nog begonnen de klokken van de kerk van Eksaarde spontaan te luiden. Voor de rest van de mirakels en de legende verwijzen we naar https://www.volksverhalen.be/Eksaarde_Kruisen.
Het zou kunnen dat de twee kruisbeelden van Byzantijnse origine zijn en door de kruisvaarders als oorlogsbuit werden meegebracht.
Het wandelgebied behoort tot de Bedmar-linie. Een verdedigingslijn die van Nieuwpoort naar de Maas in Hoei liep en de streek tijdens de Spaanse successieoorlog moest beschermen tegen een aanval vanuit de Nederlanden. De naam verwijst naar de Spaanse markies van Bedmar.
De Moervaart is rond 1300 gegraven in opdracht van de abdij van Boudeloo. Met als doel de drassige gebieden af te wateren en geschikt te maken voor de landbouw.
De Moervaart was vroeger erg vervuild door het afvalwater van de suikerfabriek van Moerbeke. De fabriek, die startte in 1869, kreeg in 2007 haar laatste lading suikerbieten en sloot in december van dat jaar definitief de deuren. Het spoorweg pad, dat je op het einde van de wandeling zowat drie kilometer volgt, was een onderdeel van de spoorweg die van 1867 tot 1871 de suikerfabriek verbond met Lokeren.
De wandeling
We liepen deze natuurwandeling met een vijftiental leden van wandelgroep Natuurwandelaars, op een bewolkte maar droge novemberdag. De wandeling start ter hoogte van de huisnummers 11, 13 en 15 aan de Eksaardsedam (parking). Volg vandaar de richting knooppunt 39 en vervolgens de knooppunten 40, 41, 36, 37, 38 en opnieuw 39.
Vanop de parking volgen we even de Eksaardsedam naar rechts en steken dan over om opzij van domein ’t Meersdael knooppunt 39 te bereiken. Vanaf hier zijn we in de Linie, een afwisseling van bossen, weiden en moerassen. De grachten zijn er nog, de forten en schansen verdwenen of overwoekerd. Het natuurgebied wordt beheerd door vzw De Durme, een natuurvereniging die zich bekommerd om het gebied rond de Moervaart, de Durme en de Schelde.
We trekken dieper het gebied in
en bereiken al snel de Kruiskapel.
De kapel is spijtig genoeg gesloten, we kunnen het al dan niet Byzantijnse kruis dus niet bewonderen.
Aan de waterput, op de plaats waar de kruisen ooit zijn gevonden, krijgen we tekst en uitleg
en genieten we van een hartversterkend drankje. Een kruisvormige sculptuur herinnert aan de vondst van de kruisen door Boudewijn met de Negen Ponden.
We verlaten de Kruiskapel en de statige rode beuken die haar omringen
en trekken verder door de Linie, gekenmerkt door ontelbare knotwilgen, riet en grassen.
Zo bereiken we het bosperceel Den Hert
en de gelijknamige gluurmuur.
Vanaf deze observatiewand kan je de watervogels op de vijver spotten (maar niet tijdens het broedseizoen van 15 maart tot 15 augustus).
Wat verder komen we nog een ander bord tegen met uitleg over het gebied.
Hier zien we ook de gele en rode markering van het streek Grote Route pad Waas- en Reynaertland (Info: https://www.groteroutepaden.be/nl/streek-gr-waas-en-reynaertland)
We wandelen verder over een met berken en beuken afgezoomde weg
tot nog een infobord van vzw De Durme.
Aan knooppunt 36 bereiken we de Moervaart.
Tijd om weer wat uitleg te geven.
De opnieuw propere Moervaart wordt sinds 1964 niet meer beïnvloed door de getijden van de Schelde. De reden daarvoor is de afdamming in Lokeren. Een eind voorbij knooppunt 38 en het Spoorwegpad met de Spletterenbrug vervoegt het riviertje de Zuidlede de Moervaart. En vanaf dat punt krijgen de twee waterlopen samen de naam Durme. De Durme die in Tielrode uitmondt in de Schelde.
Aan knooppunt 37 kruisen we de Nieuwe Baan. We volgen nu een hele tijd het wandelpad langs de zacht kronkelende Moervaart en komen zelfs een paar (loze) vissertjes tegen.
Aan de Spletterenbrug, de voormalige brug van spoorlijn 77A, gaan we omhoog om het Spoorwegpad te volgen. De brug werd tweemaal opgeblazen. In 1918 door het Duitse leger en in 1940 door het Belgische leger. De huidige metalen constructie is door de Duitse bezetters gebouwd en bleef behouden na het opheffen van de spoorlijn in 1973.
Het Spoorwegpad is heel populair bij fietsers. Als het té druk is, kan men ook de weg beneden parallel langs het pad volgen. Wij genieten nog even van de herfstkleuren in de natuur
en bereiken dan via knooppunt 39 terug ons startpunt aan de Eksaardsedam.
Een aangename halte na (of voor) de wandeling is ’t Veldcafé, een gezellig volkscafé met een verwarmd terras aan de waterkant. En wie honger heeft kan er iets kiezen uit de kleine kaart. Adres: Eksaardsedam 11, 9180 Moerbeke-Waas. In 2015 is het verkozen tot het beste café van Moerbeke (https://www.nieuwsblad.be/cnt/blamu_01715742).
INFO
De beschrijving van deze wandeling en de bezienswaardigheden, de kaart in Pdf-formaat, een knooppuntenstrookje en een GPS-bestand kan je downloaden op de site van Toerisme Oost-Vlaanderen: https://www.routen.be/kruiskapel-wandelroute
De wandeling is terug te vinden op de kaart van het 300 km tellende wandelnetwerk Moervaartvallei – Waasland van Toerisme Oost-Vlaanderen.
Kostprijs: 6 Euro. Info: https://www.routen.be/wandelen-waasland.
De Dam in Eksaarde is bereikbaar met bus 49 Lokeren – Moerbeke-Waas – Zelzate van De Lijn.
Tekst Gilbert Roels
Foto’s: Jan Teugels